Przepona
Przepona to płaski, szeroki mięsień oddzielający jamę klatki piersiowej od jamy brzusznej. Uwypukla się kopulasto ku górze, na obwodzie jest mięśniowa, natomiast w centralnej części ścięgnista (centrum tendineum). Część mięśniową przepony ze względu na lokalizacje przyczepów dzielimy na trzy części:
część lędźwiową,
część żebrową,
część mostkową.
Część lędźwiowa: powierzchnie przednie trzonów L1-L3 (odnoga prawa), powierzchnie przednie trzonów L1-L2 (odnoga lewa), więzadła łukowate przyśrodkowe, więzadła łukowate boczne, więzadło łukowate pośrodkowe
Część żebrowa: powierzchnie wewnętrzne żeber VII-XII (dolnych sześciu)
Część mostkowa: powierzchnia wewnętrzna wyrostka mieczykowatego mostka
Środek ścięgnisty
Funkcja oddechowa: jest głównym mięśniem wdechowym
Działanie na tłocznię brzuszną: bierze udział w wytwarzaniu tłoczni brzusznej
Funkcja fonacyjna: bierze udział w fonacji, regulując siłę prądu powietrza podczas wydechu
Nerw przeponowy (C3-C5)
Tętnice osierdziowo-przeponowe, tętnice mięśniowo-przeponowe, tętnice przeponowe górne, tętnice przeponowe dolne
Rozwór aorty: zawiera aortę i przewód piersiowy
Rozwór przełykowy: zawiera przełyk, pnie błędne przedni i tylny oraz gałązki brzuszne nerwu przeponowego lewego
Otwór żyły głównej: zawiera żyłę główną dolną, oraz gałązki brzuszne nerwu przeponowego prawego
1. Przyczepy
Przyczep początkowy
Poniżej szczegółowo opisany przyczepy początkowe każdej z trzech części mięśniowych przepony.
Część lędźwiowa rozpoczyna się od:
Odnogi prawej (szerszej i dłuższej od lewej), która ma swój początek na powierzchniach przednich trzonów kręgów L1-L3, więzadle podłużnym przednim i na krążkach międzykręgowych na tym odcinku.
Odnogi lewej (węższej i krótszej od prawej), która ma swój początek na powierzchniach przednich trzonów kręgów L1-L2, więzadle podłużnym przednim i na krążkach międzykręgowych na tym odcinku.
Więzadła łukowatego pośrodkowego, które utworzone jest przez zbiegające się włókna przyśrodkowych, ścięgnistych brzegów obu odnóg przepony.
Więzadeł łukowatych przyśrodkowych, które rozpięte są między trzonem kręgu L1 lub L2 a wyrostkiem żebrowym (poprzecznym) kręgu L1.
Więzadeł łukowatych bocznych, które rozpięte są między wyrostkiem żebrowym (poprzecznym) kręgu L1, a XII żebrem.
Część żebrowa rozpoczyna się sześcioma wiązkami od powierzchni wewnętrznych dolnych sześciu żeber (VII-XII).
Część mostkowa rozpoczyna się kilkoma krótkimi, wąskimi pęczkami od powierzchni wewnętrznej wyrostka mieczykowatego mostka.
Przyczep końcowy
Włókna wszystkich trzech części przepony kończą się w środku ścięgnistym.
Poniżej znajdziesz slajder szczegółowo podsumowujący przyczepy!
2. Więzadła łukowate
Więzadła łukowate to ścięgniste pasma, służące m.in. jako przyczepy początkowe dla włókien mięśniowych części lędźwiowej przepony.
Wyróżniamy jedno nieparzyste więzadło:
Więzadło łukowate pośrodkowe – utworzone przez ścięgniste brzegi przyśrodkowe obu odnóg (prawej i lewej) biegnące ku górze, do przodu oraz przyśrodkowo i łączące się do przodu od aorty. Ogranicza ono razem z przednią powierzchnią kręgosłupa rozwór aorty.
Oraz dwa parzyste więzadła (występujące zarówno po stronie lewej, jak i prawej):
Więzadło łukowate przyśrodkowe – pasmo ścięgniste rozpięte między trzonem kręgu L1 lub L2 a wyrostkiem żebrowym (poprzecznym) kręgu L1, ponad mięśniem lędźwiowym większym, z którego powięzią jest zrośnięte.
Więzadło łukowate boczne – rozpięte między wyrostkiem żebrowym (poprzecznym) kręgu L1 a dwunastym żebrem, nad mięśniem czworobocznym lędźwi, z którego powięzią jest zrośnięte.
3. Otwory
W przeponie występują trzy główne, duże otwory, oraz szereg małych otworów między pasmami odnóg przepony. Wyróżniamy:
Rozwór aortowy (hiatus aorticus), który ograniczony jest przez przyśrodkowe pasma ścięgniste obu odnóg (więzadło łukowate pośrodkowe) oraz przez kręg Th12. Leży on bardzo nieznacznie na lewo od płaszczyzny pośrodkowej ciała. Rozwór aorty jest na tyle obszerny, że skurz przepony, nie przeszkadza w tętnieniu aorty.
Zawartość:
aorta (rozwór aortowy jest miejscem granicznym, gdzie aorta piersiowa przechodzi w brzuszną),
przewód piersiowy (do tyłu i na prawo od aorty).
Rozwór przełykowy (hiatus esophageus), z reguły leży ku górze i nieco na lewo od rozworu aorty.
Zawartość:
przełyk (jest otoczony przez włókna mięśniowe przepony, które podczas skurczu (wydechu) mogą uciskać (zwężać) światło przełyku),
pnie błędne przedni i tylny (pień przedni leży na brzegu górnym, pień tylny na brzegu dolnym rozworu przełykowego),
gałązki brzuszne nerwu przeponowego lewego.
Otwór żyły głównej (foramen venae cavae), zlokalizowany w środku ścięgnistym na prawo i do przodu od rozworu przełykowego.
Zawartość:
żyła główna dolna (jest zrośnięta ze ścięgnistym brzegiem otworu),
gałązki brzuszne nerwu przeponowego prawego.
Otwory w obrębie odnóg przepony (prawej i lewej) – występują pomiędzy ich pasmami ścięgnistymi, a przebiegają nimi naczynia i nerwy, biegnące z klatki piersiowej do jamy brzusznej i odwrotnie.
Szczelina przyśrodkowa – zawiera nerw trzewny większy oraz żyłę nieparzystą (w szczelinie przyśrodkowej prawej odnogi) lub żyłę nieparzystą krótką (w szczelinie przyśrodkowej lewej odnogi).
Szczelina boczna – zawiera pień współczulny i (czasem) nerw trzewny mniejszy i najniższy.
Przez trójkąt mostkowo-żebrowy przechodzą naczynia nabrzuszne.
Pod więzadłami łukowatymi bocznymi przebiegają naczynia podżebrowe i nerw podżebrowy.
4. Trójkąty
Graniczące ze sobą trzy części przepony nigdy ściśle się ze sobą nie łączą. Między ich początkami znajdują się obszary zbudowane z tkanki łącznej włóknistej, które są miejscami zmniejszonej odporności (mogą w nich występować przepukliny). Są to tzw. trójkąty. Wyróżniamy:
trójkąty lędźwiowo-żebrowe – zlokalizowane pomiędzy początkami części lędźwiowej i żebrowej,
trójkąty mostkowo-żebrowe – zlokalizowane pomiędzy brzegami bocznymi części mostkowej a brzegami przyśrodkowymi części żebrowej.
5. Funkcja
Przepona podczas skurczu obniża się i spłaszcza. Dzięki temu objętość klatki piersiowej zwiększa się, ciśnienie w niej panujące zmniejsza się, a powietrze zostaje wessane przez drogi oddechowe do płuc. Przepona służy zatem jako główny mięsień wdechowy.
Podczas wydechu rozluźniona przepona z powrotem uwypukla się ku górze, co ułatwia wydalanie powietrza z płuc.
Stanowi ona również ważny element powstawania tłoczni brzusznej oraz reguluje siłę prądu powietrza podczas wydechu (bierze udział w fonacji).
Przepona jest głównym mięśniem wdechowym
Współdziała w tworzeniu tłoczni brzusznej wraz z mięśniami brzucha
Bierze udział w fonacji, regulując siłę prądu powietrza podczas wydechu
6. Unerwienie
Przepona unerwiona jest przez nerw przeponowy (C3-C5).
Nerw przeponowy (C3-C5)
7. Unaczynienie
Przepona unaczyniona jest przez:
tętnice osierdziowo-przeponowe,
tętnice mięśniowo-przeponowe,
tętnice przeponowe górne (od aorty piersiowej),
tętnice przeponowe dolne (od aorty brzusznej).
Tętnice osierdziowo-przeponowe, tętnice mięśniowo-przeponowe, tętnice przeponowe górne, tętnice przeponowe dolne
8. Rozwiąż quiz
Aby utrwalić wiedzę dotyczącą przepony, rozwiąż quiz znajdujący się poniżej!
Przepona – Podsumowanie
Twój najlepszy wynik: 0/31
Opracowano na podstawie
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022.
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom III, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022.
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom V, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022.